Yapıcı Eleştiri, Değerli Bir Hediyedir!

Bazı ebeveynler çocuklarını eleştirmekten kaçınır. Eleştirinin çocuğun öz güvenini sarsan bir şey olduğunu düşünür. Aslında eleştiri, nerede, ne zaman ve nasıl yapıldığına bağlı olarak çok etkili bir gelişim aracı olabilir. Eleştiriyi ilaca benzetebiliriz. Doğru kullanıldığında iyi gelir, iyileştirir; yanlış kullanıldığında ise zarar verebilir.

Eleştiriye, ortada geliştirilmesi gereken bir durum olduğunda ihtiyaç duyulur. Yanlış bir hareket, belki olumsuz bir tutum ya da yerleşmeye başlamış zararlı bir alışkanlık varsa, çocuk bir rehberliğe ihtiyaç duymaktadır. Peki, böyle bir durumda eğer doğru olanı anne baba anlatmaz, yol göstermezse, rehberlik etmezse, çocuk nasıl gelişebilir? Anne babanın yapıcı eleştirileri ile çocuk gelişir, olgunlaşır, değerlerini kazanır, yaşamda ayakları yere sağlam basan bir birey olarak yerini alabilir. Yapıcı eleştiri anne babanın çocuğuna verebileceği iyi birer hediyedir.

Yapıcı eleştirinin kendine has özellikleri var. Aşağıda sıralanmış maddelere dikkat ederek bu harika hediyeyi çocuğunuza verebilirsiniz.

• Çocuğunuz ile baş başa olduğunuz bir ortamı tercih edin. Çevrede birileri varken yapılan eleştiri ne yazık ki yapıcı olmaz. Örneğin, "Biz bizeyiz, yanımızda sadece kardeşi var." diye düşünmeyin.

• Her neye eleştiri getirmek istiyorsanız, üzerinden çok zaman geçmeden yapmaya çalışın. Mümkün olan en kısa süre en doğru zamandır.

• "Sandviç tekniği" kullanabilirsiniz. Önce yapıcı ve olumlu bir ifade, sonra eleştiri, sonra yine yapıcı ve olumlu bir ifade dile getirebilirsiniz. Örneğin, şöyle bir olumlu ve yapıcı ifade ile başlayabilirsiniz: "Güzel oyunlar kuran, yaratıcı bir çocuksun. Arkadaşların senin kurduğun oyunlarda çok eğleniyorlar." Sonra eleştirinizi dile getirebilirsiniz: "Bu sabah parkta arkadaşların sana birkaç kere kaydıraklı oyunu oynamak istemediklerini söylediler. Bir daha onlara oyuncaklarını vermemekle tehdit ettin, bağırarak senin istediğin oyunu oynamaları gerektiğini söyledin. Bu davranış onları rahatsız etti. Her biri uzaklaştı ve oyun grubu dağıldı. Arkadaşlarımızı dinleyip, onların düşüncelerine saygı gösterdiğimizde hem arkadaşlık hem oyun daha keyifli olur." Son olarak tekrar bir olumlu ifade kullanabilirsiniz. "Senin anlayışlı ve insan canlısı bir çocuk olduğunu biliyorum. Kardeşine ne kadar yumuşak ve olgun davrandığını, onunla ne güzel oynadığını biliyorum."

• Duygularını anladığınızı dile getirin. "Seni anlıyorum, onlarla o oyunu oynamak konusunda çok heyecanlıydın. Onların da seninle aynı heyecanı paylaşmasını istedin."

• Eleştirinin çocuğunuzun kişiliğe değil davranışına yönelik olmasına dikkat edin.

• Eleştirilen davranışı tam olarak ve net ifade edin. Yuvarlak laflar edip genel konuşmayın, genelleme yapmaktan özellikle kaçının.

• Bir görüşmede tek bir eleştiride bulunun. Birden fazla konuda eleştiri getirirseniz, kafa karıştırıcı olabilir. Eleştiri etkisini yitirebilir.

• Çocuğunuza da cevap hakkı tanıyın. Ne düşündüğünü ne hissettiğini söylemesine fırsat verin.

Yapıcı eleştiri, değerli bir hediyedir. En etkili rehber ise anne babadır.