Öz Kontrol Rehberi

Öz kontrol nedir?

Plan yapabilme, bu planı uygulayabilme, zamanı yönetebilme, işler planlandığı gibi gitmediğinde "durup düşünebilme", değişmesi gereken davranışı fark edip bunu değiştirebilme becerisidir.

Öz kontrol düzeyi yüksek bir öğrenci nasıl davranır?

Davranışlarını içsel bir kamera ile izler, davranışlarının farkındadır. Davranışının ne denli doğru olduğunu, kabul gördüğünü veya tam tersi olarak davranışının yanlış olduğunu ve kabul görmediğini değerlendirebilir. Davranışının doğru olmadığına karar verirse, seçeneklerini düşünür, kendisi için en iyisini seçer ve uygular.

Herkes öz kontrol gösterebilir mi?

Kimi öğrenci için öz kontrol son derece normal ve kolaydır. Bunu doğal olarak yaparlar. Kimi öğrenci ise bu konuda rehberliğe ihtiyaç duyar.

Öz kontrol becerisi nasıl kazandırılabilir?

Öğrencinin farkındalık düzeyini yükseltmeye yönelik koçluk çalışmalarından yararlanılabilir. "Dur ve Düşün!" çalışması onlardan biridir. Bu çalışmanın amacı, öğrenciye davranışlarının kontrolünün kendisinde olduğu bilincinin kazandırılmasıdır.

Öz kontrolü yeterince güçlü olmayan öğrenciler davranışlarını içsel bir kameradan izleyemedikleri için, uygun olmayan davranışı seçebilirler. Seçenekler arasından en iyisini seçemezler veya başka seçeneklerinin de olabileceğinin farkında değillerdir. İlk adım, öğrenciye davranışını izlemeyi öğretmektir. Sonraki adım, davranışı hakkında düşünmesini sağlamaktır. Takip eden adım ise, kendisine hareketleri hakkında doğru soruları sormasının öğretilmesidir. Örneğin;

• Ne yapıyorum, yaptığım doğru mudur?

• Ne yapmak istiyorum, amacım nedir?

• Davranışım beni amacıma ulaştırır mı?

• Hangi davranış beni amacıma daha iyi ve hızlı ulaştırabilir?

• Nasıl davranırsam ne elde ederim?

"Dur ve Düşün!" çalışmasının her adımdaki temel soruları şöyle sıralanabilir:

1. İçinde bulunduğum durum ne?

2. Ne yapmak istiyorum, amacım ne?

3. Bir sorun var mı? Varsa, tam olarak sorun ne?

4. Bu sorun için olası çözümler ne?

5. Çözümler neler olabilir? Çözümler için kimlerden veya neden yararlanabilirim?

6. Her çözüm için olası sonuç nedir?

7. En iyi çözüm hangisidir?

8. Seçimim sonunda ne elde ettim? Ne öğrendim? Elimden gelenin en iyisini yaptım mı? Daha iyi ne yapabilirim?

"Dur ve Düşün!"; öğrencinin, bu adımların her birini içselleştirip yaşamına geçirebilmesine yönelik bir koçluk çalışmasıdır.

Kaynak:

Naglieri, Jack, Eric Pickering, Helping Children Learn.